Các quyền mà cổ đông thường gặp trong giao dịch chứng khoán
Trường hợp 1: Quyền cổ tức bằng tiền mặt
VNM: 7.9.2021, ngày GDKHQ tạm ứng cổ tức đợt 1 năm 2021 (1.500 đ/cp)
Nguồn: cafeF
- Giải thích: Nếu bạn có quyền bạn được nhận 1500 đ/ cổ phiếu x số lượng cổ phiếu có quyền. Ví dụ bạn có 1000 cp VNM có quyền thì bạn nhận được cổ tức tiền mặt là: 1500 đ x 1000 cp = 1.500.000 đ
- Lưu ý: một số nơi họ thông báo tỷ lệ cổ tức tiền mặt là 15% thì cũng chính là 1500 đ/cổ phiếu. Lý do là cách tính % cổ tức là dựa trên mệnh giá (10.000 đ/cp) chứ không phải dựa trên giá thị trường hiện tại.
- Cổ tức tiền mặt này sẽ được tự động trả vào tài khoản chứng khoán của bạn theo thời hạn trong thông báo chốt ngày GDKHQ
Trường hợp 2: Quyền cổ tức bằng cổ phiếu
C4G: 14.9.2021, ngày GDKHQ trả cổ tức bằng cổ phiếu (tỷ lệ 6%)
Nguồn: cafeF
- Giải thích: Nếu bạn có quyền bạn được nhận thêm 6% x số lượng cổ phiếu có quyền. Ví dụ bạn có 1000 cp C4G thì bạn sẽ được nhận thêm 60 cổ phiếu
- Lưu ý: số lượng cổ phần được chia được làm tròn xuống đến hàng đơn vị, cổ phần lẻ phát sinh (nếu có) sẽ được Công ty hủy
- Cổ tức trả bằng cổ phiếu sẽ cần quá trình trả về tài khoản để giao dịch lâu hơn cổ tức bằng tiền mặt do doanh nghiệp cần phải hoàn thành các hồ sơ xin cấp phép niêm yết bổ sung cổ phiếu phát hành thêm. Chỉ khi sở GDCK thông báo ngày giao dịch đầu tiên cho số lượng cổ phiếu phát hành thêm để trả cổ tức đó thì quyền cổ tức bằng cổ phiếu của bạn mới “nổi lên” thành số lượng cổ phiếu có thể bán. Trước quãng thời gian đó thì cổ phiếu chỉ hiện lên dưới dạng quyền chờ về và không thể bán được.
Trường hợp 3: Quyền mua cổ phiếu phát hành thêm
VIX: 7.9.2021, ngày GDKHQ thực hiện quyền mua cổ phiếu (tỷ lệ 1:1) giá 10.000 đ/cp
Nguồn: cafeF
- Giải thích: Nếu bạn có quyền bạn được mua cổ phiếu phát hành thêm với giá 10.000 đ/cp theo tỷ lệ được công bố. Ví dụ bạn có 1000cp VIX, theo tỷ lệ 1:1 thì bạn được mua thêm 1000cp với giá 10.000 đ/cp, tức là bạn sẽ phải nộp tiền mua thêm cổ phiếu là 1000 cp x 10.000 đ/cp = 10.000.000 đ.
- Lưu ý: giá mua thêm thường thấp hơn khá nhiều giá thị trường của cổ phiếu trước khi chốt quyền và số lượng cổ phiếu được quyền mua thêm nếu lẻ cũng được làm tròn xuống đến hàng đơn vị.
- Quyền mua cổ phiếu phát hành thêm có thời hạn, nếu bạn không nộp tiền mua thêm theo thời hạn đã được thông báo khi chốt quyền thì bạn sẽ mất quyền mua. Thời hạn được phép nộp tiền mua được thông báo kèm theo chốt ngày GDKHQ, bạn không thể nộp tiền mua thêm sớm hơn hay muộn hơn mà chỉ có thể nộp tiền mua trong khoảng thời gian cho phép đó.
- Quyền mua có thể được chuyển nhượng: quyền mua có thể được chuyển nhượng, và tùy theo mỗi công ty chứng khoán sẽ quy định các thủ tục khác nhau tuy nhiên về cơ bản thường bao gồm các bước sau: đến trực tiếp công ty chứng khoán để ký vào mẫu chuyển nhượng >>> chuyển cho bên nhận chuyển nhượng ký rồi chuyển lại cho công ty chứng khoán >>> công ty chứng khoán chuyển lên Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) để xác nhận >>> hoàn thành bằng việc công ty chứng khoán hạch toán quyền mua cho bên nhận chuyển nhượng. Lưu ý việc thanh toán tiền là thỏa thuận giữa 2 bên và công ty chứng khoán sẽ không liên quan đến thỏa thuận đó.
Trường hợp 4: Quyền tham dự họp Đại hội đồng cổ đông
SBT: 20.9.2021, ngày GDKHQ tham dự Đại hội đồng Cổ đông thường niên niên độ 2020 – 2021
Nguồn: cafeF
- Giải thích: đúng như tên gọi, quyền này là quyền dự họp đại hội đồng cổ đông. Thông thường các doanh nghiệp sẽ gửi thư mời về cho các cổ đông sau ngày chốt quyền, kèm theo nội dung cuộc họp và các biên bản dự kiến biểu quyết thông qua
- Lưu ý: đây không phải là quyền liên quan đến cổ tức hay cổ phiếu phát hành thêm, có thể trong cuộc họp Đại hội đồng cổ đông có nội dung về kế hoạch chia cổ tức chứ đây không phải quyền cổ tức.
Trường hợp 5: Lấy ý kiến cổ đông bằng văn bản
PPY: 23.9.2021, ngày GDKHQ lấy ý kiến cổ đông bằng văn bản
Nguồn: cafeF
- Giải thích: đây là quyền biểu quyết về một số nội dung mà doanh nghiệp xin ý kiến cổ đông theo hình thức văn bản. Thông thường các doanh nghiệp sẽ gửi thư xin ý kiến cổ đông sau ngày chốt quyền. Nội dung phổ biến thường là về các quyết định bất thường: thay đổi (bầu / miễn nhiệm) thành viên Hội đồng quản trị….
- Lưu ý: đây không phải là quyền liên quan đến cổ tức hay cổ phiếu phát hành thêm, có thể trong nội dung xin ý kiến có nội dung về thay đổi kế hoạch cổ tức chứ đây không phải là quyền cổ tức
Trường hợp 6: Lồng ghép các quyền cùng một thời điểm
SHS: 23.8.2021, ngày GDKHQ trả cổ tức bằng tiền mặt (tỷ lệ 12%), trả cổ tức bằng cp (tỷ lệ 5%), bán ưu đãi (tỷ lệ 2:1) với giá 13.500 đ/cp
Nguồn: cafeF
- Giải thích: Nếu bạn có quyền bạn được đồng thời trả cổ tức bằng tiền mặt 1200 đ/cp (ví dụ 1000cp thì được 1200 đ x 1000cp = 1.200.000 đ), được thêm cổ phiếu theo tỷ lệ 5% (1000 cp được thêm 50 cp), và được mua thêm cổ phiếu (1000 cp thì với tỷ lệ 2:1 sẽ được mua thêm 500 cp với giá 13.500 đ/cp)
- Lưu ý: việc lồng ghép đồng thời 2 hay 3 quyền là điều bình thường và mỗi quyền lại có ý nghĩa khác nhau và có tác động tới doanh nghiệp khác nhau.
Giá tham chiếu bị “pha loãng” trong các ngày giao dịch không hưởng quyền cổ tức, quyền thưởng cổ phiếu và quyền mua cổ phiếu phát hành thêm
Trong ngày giao dịch không hưởng quyền (GDKHQ), bạn sẽ thấy giá cổ phiếu bị điều chỉnh giảm rất lớn tương ứng với tỷ lệ cổ tức được trả. Theo logic thông thường, khi nghe thấy được chia thưởng đồng nghĩa với việc chúng ta sẽ có thêm một cái gì đó, tài sản chúng ta sẽ được tăng lên. Tuy nhiên, trong đầu tư chứng khoán, khi doanh nghiệp thông báo chia thưởng cổ tức bằng tiền hoặc cổ phiếu thì về bản chất, tài sản của chúng ta vẫn sẽ giữ nguyên, không hơn không kém. Đó chính là lý do vì sao giá tham chiếu của cổ phiếu tại Ngày GDKHQ lại phải điều chỉnh giảm xuống.
Nguyên lý giải thích cho việc cổ phiếu bị điều chỉnh giá vào ngày GDKHQ là: Tổng tài sản của mọi nhà đầu tư trước chia và sau chia đều phải bằng nhau hay Tổng giá trị vốn hóa thị trường của công ty trước chia và sau chia là không đổi.
Nguồn: Pinetree
Công thức tính giá “pha loãng” trong ngày giao dịch không hưởng quyền
CÔNG THỨC CHUNG: P điều chỉnh pha loãng = (P+(Pa x a)-C)/(1+a+b). Trong đó: P là giá tham chiếu trước pha loãng, Pa là giá phát hành thêm, a là tỷ lệ phát hành thêm, C là cổ tức bằng tiền mặt, b là tỷ lệ chia thưởng cổ phiếu (hoặc cổ tức bằng cổ phiếu).
Các câu hỏi và thắc mắc thường gặp:
- Tại ngày giao dịch không hưởng quyền (GDKHQ) nếu tôi bán cổ phiếu đi thì tôi có mất quyền không? Trả lời: Bạn vẫn giữ được quyền nếu bạn bán cổ phiếu trong hoặc sau ngày GDKHQ
- Tại ngày giao dịch không hưởng quyền (GDKHQ) nếu tôi mua cổ phiếu đi thì tôi có nhận được quyền không? Trả lời: Bạn không nhận được quyền nếu mua cổ phiếu trong hoặc sau ngày GDKHQ
- Tôi muốn mua cổ phiếu để nhận được quyền thì phải làm như thế nào? Trả lời: Bạn cần mua và nắm giữ cổ phiếu tối thiểu hết ngày giao dịch cuối cùng sát ngày GDKHQ
- Tôi đã mua cổ phiếu trước ngày GDKHQ nhưng cổ phiếu tôi chưa về đến tài khoản thì có nhận được quyền không? Trả lời: Quyền của bạn vẫn được đảm bảo ngay cả khi cổ phiếu của bạn đang trong quá trình về tài khoản giao dịch chứng khoán
- Tôi không muốn “lăn chốt”, không muốn ôm quyền và giao dịch với giá tham chiếu pha loãng, tôi phải làm gì? Trả lời: Nếu không muốn “lăn chốt”, tức là bạn không muốn giữ cổ phiếu đến ngày GDKHQ để nhận được quyền thì như vậy bạn cần bán cổ phiếu muộn nhất vào ngày giao dịch cuối cùng sát ngày GDKHQ
- Tôi có nên “lăn chốt” hoặc có nên ôm cổ phiếu để nhận quyền? Trả lời: Không có câu trả lời chắc chắn đúng cho câu hỏi này, bạn cần cân nhắc nhiều yếu tố trước khi ra quyết định. Trong một số trường hợp việc “lăn chốt” mang lại lợi ích rõ ràng như trường hợp của cổ phiếu VND năm 2021, ngược lại một số trường hợp thì lại không mang lại lợi ích ngắn hạn cho nhà đầu tư lăn chốt như trường hợp của cổ phiếu CTG năm 2021. Xét về mặt cơ bản thì việc lăn chốt thường chỉ mang lại lợi ích trong trung hạn hơn là ngắn hạn do cổ phiếu bị pha loãng điều chỉnh giảm giá tham chiếu trong ngày GDKHQ
- Tôi có quyền thì tôi phải làm gì? Làm thế nào để tôi nhận được quyền? Trả lời: Đối với quyền về cổ tức tiền mặt, cổ tức bằng cổ phiếu, chia thưởng cổ phiếu thì bạn không phải làm gì cả, các quyền đó sẽ được các công ty chứng khoán đại diện và phân bổ vào tài khoản của bạn khi đến thời điểm phù hợp (thường là các thời điểm đã được công bố chính thức). Riêng đối với quyền mua cổ phiếu phát hành thêm thì bạn cần phải theo dõi lịch nộp tiền đã được công bố trong phương án chốt quyền của doanh nghiệp để thu xếp việc nộp tiền đúng hạn. Bạn không thể nộp trước hoặc nộp sau thời hạn nộp tiền đó. Sau khi đã nộp đủ và đúng hạn thì bạn không cần làm gì thêm, ngày bạn nộp cũng chính là ngày bạn đăng ký, và cổ phiếu sẽ về tài khoản tự động theo lịch công bố mới nhất của doanh nghiệp phát hành sau khi đã hoàn thành các thủ tục niêm yết bổ sung.
- Bao lâu thì cổ phiếu mới về đến tài khoản của tôi? Trả lời: điều này phụ thuộc vào doanh nghiệp niêm yết trong việc hoàn thành các thủ tục nhận quyết định thay đổi niêm yết bổ sung và thông báo ngày giao dịch cổ phiếu niêm yết bổ sung. Doanh nghiệp là phía chủ động trong thời điểm đưa cổ phiếu bổ sung vào giao dịch do đó bạn chỉ có thể chờ thông báo.
- Hôm nay là ngày GDKHQ rồi mà tôi chưa thấy quyền của tôi hiện lên, chưa thấy cổ phiếu thưởng về tài khoản ? Trả lời: tất cả các quyền đều không hiện lên ngay ở ngày GDKHQ, mà ít nhất là phải 2 ngày sau ngày GDKHQ thì bạn mới thấy thông tin về quyền của mình trong phần thực hiện quyền, cách thể hiện quyền ở các công ty chứng khoán cũng khác nhau nên bạn cần kiên nhẫn đợi.
- Tôi có thể chuyển nhượng quyền mua được không? Cách thức thực hiện chuyển nhượng quyền mua ? Trả lời: bạn hoàn toàn có thể chuyển nhượng được quyền mua, vui lòng xem phía trên để tham khảo. Thực tế do việc chuyển nhượng quyền mua thường hơi phức tạp hơn thông thường một chút nên đa phần nhà đầu tư sẽ chọn các thực hiện quyền nếu có quyền thay vì chuyền nhượng quyền.
- Sao bỗng dưng tôi lỗ nặng sau ngày giao dịch không hưởng quyền ? Trả lời: như đề cập phía trên thì giá tham chiếu trong ngày giao dịch không hưởng quyền sẽ bị điều chỉnh giảm tương ứng với quyền được nhận, do đó giá thị trường hiện tại cũng bị giảm theo dẫn đến chênh lệch lớn giữa giá vốn và giá thị trường tại ngày giao dịch không hưởng quyền và tiếp theo. Hiện một số công ty chứng khoán cũng pha loãng giá vốn tương ứng nhưng một số công ty chứng khoán tách bạch 2 phần này ra riêng biệt và không pha loãng giá vốn. Thay vào đó họ sẽ ghi nhận giá vốn của quyền chờ về = 0. Như vậy nếu trong trường hợp công ty chứng khoán không pha loãng giá vốn thì bạn cần tự tính hiệu quả đầu tư trên cơ sở kết hợp cả giá trị chênh lệch phần quyền chờ về.
Mục lục
Leave a Reply